در سیر تحول وسیله پرداخت در مبادلات، چک در چرخه تجارت و اقتصاد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و وسیله پرداخت مناسبی جهت معاملات می‌باشد. ولی باید در نظر داشت همانگونه که چک می‌تواند موجب تسریع معاملات شود، ممکن است در صورت مواجهه با عدم پرداخت، برای طرفین معامله مشکلات جدی ایجاد نماید و این موضوع منجر به ثبت پرونده‌های بیشمار در محاکم قضایی شده است که حل و فصل این پرونده‌ها نیازمند دانش وکیل چک آگاه و مسلط به قانون تجارت، چک و دیگر قوانین مربوطه است.
قانون‌گذار با اقدامی شایسته و اندیشه پیشگیرانه طی اصلاحات مورخ ۱۳۹۷/۰۸/۱۳ ، صدور دسته چک را تابع تشریفاتی نمود تا افراد متقاضی دسته چک ابتدا اعتبار سنجی شده و پس از احراز اعتبار و صلاحیت، برای آن‌ها دسته چک صادر گردد. صدور چک در وجه حامل در جهت جلوگیری از جعل و اعتبار بیشتر چک ممنوع گردیده و ظهرنویسی تنها با ثبت نام در سامانه صیاد صورت می‌گیرد و روش سنتی امضای ظهر چک ازین پس اعتباری ندارد. همچنین قانون گذار در ماده ۲۳ قانون صدور چک جدید گواهینامه عدم پرداخت چک را در حکم رای دادگاه انگاشته و امکان صدور اجرائیه برای آن از طریق محاکم میسر می‌باشد. بنابراین بار اثبات مشروط و یا تضمینی بودن یا امانی بودن و سایر ادعاها، بر صادرکننده تحمیل می‌شود و بار اثبات مدیون بودن صادرکننده از عهده دارنده برداشته شده است.
ماده 310 قانون تجارت به شرح ذیل به تعریف چک پرداخته است:
« چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد، کلاً یا بعضاً مسترد و یا به دیگری واگذار می‌نماید »
به بیان ساده، چک نوشته‌ای است که صادرکننده بموجب آن می‌تواند تمام یا بخشی از پولی که نزد بانک دارد را دریافت نماید یا به شخص دیگری واگذار نماید.
در تاریخی که صادر کننده در چک قید می‌کند، بایستی به اندازه مبلغ ذکر شده در بانک وجه نقد داشته باشد، در غیر اینصورت مسئولیت مدنی و جزایی خواهد داشت. شایان ذکر است که چک زمانی قابلیت تعقیب کیفری را دارد که به تاریخ روز و بدون وعده باشد و قابل توجه است که اصل بر بی وعده بودن چک است بنابراین اثبات وعده دار بودن برعهده صادرکننده آن می‌باشد.
انواع چک
چك عادی: چكی است كه صادر کننده جهت برداشت از موجودی حساب خود نزد بانک خاصی صادر می‌کند. تنها تضمین دارنده این چک اعتبار صادر كننده آن بوده و هیچ تضمین دیگری جهت دریافت وجه چک ندارد.
چك تایید شده: برخی اوقات دارنده چک می‌خواهد چک را به شخص دیگری ارائه نماید و جهت ایجاد اطمینان برای شخص ثالث، دارنده با ارائه چک به بانک، درخواست صدور تاییدیه می‌نماید و بانک با مهر کردن چک تایید می‌نماید که معادل وجه چک در حساب صادر کننده وجود دارد و آن را از حساب وی برداشت نموده و هرگاه دارنده به بانک مراجعه نماید وجه چک به دارنده پرداخت می‌شود. این نوع چک در ایران متداول نیست.
چك تضمین شده: در این حالت، دارنده پس از وصول چک، به جای دریافت وجه، از بانک درخواست صدور چکی به مبلغ چک ارائه شده می‌نماید. سپس بانک به عهده همان بانک چکی صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود.
چك مسافرتی: چكی است كه توسط یک بانك صادر و وجه آن توسط هر یك از شعب همان بانك یا توسط نمایندگان و كارگزاران آن، قابل پرداخت است.
چک مدت دار : چک مدت‌دار یا وعده دار چکی است که امروز برای مدتی بعد صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد.
گواهی عدم پرداخت
مطابق با اصلاحات جدید قانون صدور چک، هرگاه وجه چک به هر علتی از قبیل عدم یا کسری موجودی، دستور عدم پرداخت چک به بانک و تنظیم چک به صورتی که قابلیت وصول نداشته باشد (قلم خوردگی، عدم مطابقت امضاء یا اختلاف در مندرجات و … ) پرداخت نگردد، بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک غیرقابل پرداخت بودن آن را فوراً در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده است، علت یا علل عدم پرداخت چک را صریحاً قید و آن را امضاء، مهر و به متقاضی تسلیم نماید. هرگاه دارنده چک در مدت شش ماه از تاریخ سر رسید اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت کند می‌تواند از تاریخ گواهی عدم پرداخت در همان مدت شش ماه اقدام به شکایت کیفری بر علیه صادرکننده چک نماید. لذا پس از منقضی شدن این مدت دیگر امکان شکایت کیفری میسر نیست.
قابل ذکر است که صادرکنندگان چک علاوه بر مسئولیت مدنی و اقدام حقوقی یا اقدام از طریق دوایر اجرای ثبت، با اجتماع شرایط ، مسئولیت کیفری نیز داشته و قابل تعقیب و مجازات هستند ولی در موارد ذیل صادر کننده مسئولیت کیفری نخواهد داشت:
– در صورتی که چک دارای وعده باشد
– هرگاه ثابت شود چک بابت معاملات نامشروع یا ربا (بهره) صادر شده است.
– هرگاه چک بابت تضمین انجام تعهد یا تضمین انجام معامله‌ای صادر شده باشد
– در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است
– هرگاه وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی شده باشد
– هرگاه چک سفید امضا صادر شده باشد
– هرگاه دارنده چک تا 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند، یا ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (یعنی برگشتی از بانک) شکایت نکند.
شایان ذکر است دعاوی مطالبه وجه چک تا سقف بیست میلیون ریال در صلاحیت شوراهای حل اختلاف قرار دارد و مازاد بر آن در صلاحیت محاکم دادگستری می باشد و ثبت و ارسال دادخواست به هر دو مرجع از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضائی صورت می گیرد .
مطابق قانون صدور چک ، چک های صادره عهده بانک ها در حکم سند لازم الاجرا می باشند و دارنده چک می تواند در صورت عدم پرداخت وجه چک ، از طریق دوایر اجرای ثبت درخواست صدور اجرائیه علیه صادرکننده و صاحب حساب را نماید. برای صدور اجرائیه لازم دارنده چک باید عین چک و گواهی عدم پرداخت را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید . در صورتی اجرای ثبت دستور اجرا صادر می نماید که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک ، از طرف بانک گواهی شده باشد . صادرکننده مکلف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، بدهی خود را بپردازد یا با موافقت دارنده چک ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را میسر کند؛ در غیر اینصورت اجرای احکام دادگستری، اجرائیه را به مورد اجرا گذاشته و نسبت به استیفای مبلغ چک اقدام می‌کند. مطابق ماده ۲۳ اصلاحی ۱۳۹۷دارنده چک می‌تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، بدون اقامه دعوی، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق‌الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی درخواست نماید. در صورت وجود شرایط زیر دادگاه مکلف است حسب مورد علیه صادرکننده، صاحب حساب یا هر دو اجرائیه صادر کند:
– در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛
– در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نباشد؛
– گواهینامه عدم پرداخت به‌دلیل دستور عدم پرداخت صادر نشده باشد.
لازم به ذکر است که در صورت اقدام از طریق اجرای ثبت، فقط از فرد صادر کننده چک یا سفته می‌توان شکایت نمود و در مورد ظهر نویس نمی‌توان از طریق اجرای ثبت اقدامی انجام داد.
چک و سفته، از زمان برگشت خوردن یا سر رسید دارای خسارت تاخیر است. وکیل چک می‌تواند با اتکا به آگاهی و دانش حقوقی، تجربیات خود در پرونده‌های مشابه و تسلط به قوانین مرتبط، نسبت به وصول مطالبات افراد اقدام نماید. بنابراین استفاده از خدمات وکیل مطالبات موجب تسریع روند نتیجه‌گیری و پیشگیری از اشتباهات رایج در این مسیر خواهد بود. موسسه حقوقی صلح صدرا با بهره گیری از حضور بهترین وکیل چک در تهران، آماده خدمت رسانی در این زمینه، به هم وطنان عزیز می‌باشد.
وکیل در تهران
بهترین وکیل در تهران
وکیل چک در تهران
بهترین وکیل چک در تهران
وکیل مطالبات در تهران
مسعود اسلامی مهر
